Het graf van mijn vader

Er zijn plekken waar tijd stil lijkt te staan.
Het graf van mijn vader is zo’n plek.
Toch voelde ik dat ook dit graf deel was van mijn zoektocht: hoe ruim je op, vóór je zelf doodgaat?

Mijn vader

Mijn vader overleed op 2 oktober 1973. Hij was 41 jaar oud.
Hij werd begraven op de begraafplaats van de katholieke Heilige Antonius Abtkerk.

Ik herinner me niets van die dag.
Pas onlangs ontdekte ik waarom: ik was er niet bij.
Mijn ouders hadden mij, met mijn nog geen zeven jaar oud, te jong bevonden om de uitvaart van mijn eigen vader bij te wonen.
Waar ik die dag wél was, weet ik niet.

In die tijd was het een misvatting dat kinderen niet bij begrafenissen mochten zijn — zelfs niet bij die van een ouder.
Na zijn dood gingen we gewoon door. Zo ging dat in die tijd.

Grafrechten

Toen ik volwassen werd, begon ik bezoekjes aan zijn graf te brengen.
Ik vertelde dat aan mijn dochters en mijn man, maar niet aan mijn moeder of zussen.

Pas dertig jaar later vroeg ik me af hoe het eigenlijk zat met de grafrechten.
Ik had gehoord dat die om de tien jaar verlengd moesten worden.
Toen ik het aan mijn moeder vroeg, raakte ze in paniek. Ze wist het niet.

Later kwam ze erop terug: ze was verbaasd dat het graf er nog was, want de rechten had ze na tien jaar niet meer verlengd.
Het werd een ongemakkelijk gesprek.

Ik nam contact op met de beheerder van de begraafplaats en nam de grafrechten over.

Opruimen voor je doodgaat

Twintig jaar later denk ik opnieuw na over dat graf.
In mijn praktijk, maar ook persoonlijk, ben ik bezig met het thema ‘opruimen voor je doodgaat’.

Het graf van mijn vader hoort daar ook bij.
Al die jaren ben ik de enige geweest die het bezocht en betaald heeft.
Dus maakte ik een afspraak met de huidige beheerder van de begraafplaats.

Ik schreef hem:

Graag zou ik met u in gesprek gaan over het traject rondom het graf van mijn vader.
Vanuit persoonlijk oogpunt wil ik nu al stappen zetten om het graf ‘op te ruimen’, zodat mijn kinderen later niet met betalingen en onderhoud belast worden.
Ik ben bijzonder geïnteresseerd in de mogelijkheden rondom hergebruik van grafstenen, zoals het initiatief Circle Stone.
Verder heb ik praktische vragen:

Hoe verloopt het proces van het ruimen van een graf precies?

Is het gebruikelijk dat er een ceremonie wordt gehouden?

Wat gebeurt er met de overgebleven resten in het graf?

Wat ik leerde

Tijdens een fijn en open gesprek leerde ik dat de werkelijkheid anders is dan ik me had voorgesteld.
De steen op het graf van mijn vader bleek geen hoogwaardige natuursteen, maar een eenvoudige variant — niet geschikt voor hergebruik.

De beheerder vertelde ook dat ze op deze oude begraafplaats alleen bovengronds ruimen, niet ondergronds.
De ceremonie die ik in gedachten had, bleek dus niet van toepassing.
Wanneer ik besluit de grafrechten niet meer te betalen, wordt de steen binnen een jaar verwijderd.

Mijn vader mag blijven waar hij is, totdat iemand anders zijn plekje kiest voor een nieuw graf.
Dan worden zijn resten opgegraven en onder dat nieuwe graf opnieuw begraven.
En vreemd genoeg vind ik dat eigenlijk een mooi idee: dat hij, zonder verstoord te worden, gewoon onderdeel blijft van de grond — van de kringloop.

Op sommige begraafplaatsen verdwijnen de resten in een verzamelgraf; dat voelt voor mij veel minder vredig.

Nu weet ik dat mijn vader voorlopig gewoon lekker mag blijven waar hij is.
De steen zal verdwijnen: hij is verweerd en lelijk geworden.
Ik wil mijn kinderen niet opzadelen met kosten en verantwoordelijkheden.

Het was mijn taak, mijn stukje om op te ruimen — en dat doe ik.
Ook dit hoort bij loslaten, bij opruimen voor je doodgaat.

Opruimen voor je doodgaat is geen afscheid, het is een vorm van zorg — voor jezelf, en voor wie na je komt.
In mijn praktijk onderzoek ik hoe we met aandacht kunnen loslaten — ook de dingen die steen geworden zijn. Misschien wil jij dat ook eens verkennen.
— Huis Hecate